Ağaç dikimi, doğayla bağ kurmanın ve uzun vadeli bir yaşam döngüsü başlatmanın en anlamlı yollarından biridir. Ancak doğru yöntemler uygulanmadığında, yeni dikilen fidanlar tutmayabilir veya kısa sürede kuruyabilir. Bu rehberde; doğru fidan seçiminden dikim zamanına, sulamadan bakım püf noktalarına kadar ağaç dikimiyle ilgili tüm temel adımları sade ve anlaşılır bir şekilde bulabilirsiniz.
Ağaç dikimi, fidanın kök yapısına ve yetişeceği çevre koşullarına uygun şekilde toprağa yerleştirilmesi işlemidir. Amaç yalnızca ağacı toprağa koymak değil; köklerin sağlıklı gelişmesini, ağacın çevreye uyum sağlamasını ve uzun yıllar yaşayabilmesini sağlamaktır.
Ağaç dikiminde zamanlama, başarı oranını doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir.
Sonbahar (ekim–kasım) ve ilkbahar (mart–nisan) ayları, ağaç dikimi için en ideal dönemlerdir.
Sonbaharda dikilen fidanlar, kış boyunca köklenme fırsatı bulur.
İlkbaharda ise toprak ısınmaya başladığı için kök gelişimi hızlanır.
Yaz aylarında dikim yapılacaksa düzenli sulama şarttır. Kış aylarında ise don riski yüksek olduğu için açık köklü fidan dikimi önerilmez. Donmuş veya aşırı ıslak toprak, kök gelişimini olumsuz etkiler.
Aşağıdaki adımlar, sağlıklı ve doğru bir fidan dikimi için temel rehber niteliğindedir.
Sağlam gövdeli
Kökleri canlı ve çürüksüz
Bölgenin iklimine uygun türler tercih edilmelidir.
Dikim alanı taş, moloz ve yabancı otlardan temizlenmelidir. Toprağın hava alması için yüzey hafifçe gevşetilmelidir.
Fidan çukuru, kök çapının en az 2 katı genişliğinde ve kök boyundan 10–15 cm daha derin olmalıdır. Bu alan, köklerin rahatça yayılmasını sağlar.
Fidan, kök boğazı (gövde ile kökün birleştiği nokta) toprak seviyesinde kalacak şekilde dikilmelidir. Çok derin dikim, kök çürümesine yol açabilir.
Fidan çukurun ortasına dik konumda yerleştirilmeli, kökler doğal hâlinde yayılmalıdır. Kökler kıvrılmamalı veya sıkıştırılmamalıdır.
Çukur, üst toprakla doldurulmalı ve toprak elle veya ayakla hafifçe bastırılmalıdır. Amaç, kök çevresindeki hava boşluklarını azaltmaktır.
Dikimden hemen sonra bolca sulama yapılmalıdır. Bu ilk sulama, köklerin toprakla temasını güçlendirir ve adaptasyonu hızlandırır.
Yeni dikilen fidanlar, ilk 1–2 ay boyunca düzenli sulama ister.
İlk haftalarda 2–3 günde bir
Sonrasında haftada 1 kez
Toprak nemine göre sulama sıklığı ayarlanmalıdır.
Ağacın türüne uygun toprak ve güneş ihtiyacı dikkate alınmalıdır. Bazı türler tam güneş isterken, bazıları yarı gölgede daha sağlıklı gelişir.
En sık yapılan hata, fidanı fazla derine dikmektir. Kök boğazı toprak altında kalmamalıdır.
Aşırı ıslak ve çamurlu toprağa dikim yapılmamalıdır. Bu durum köklerin hava almasını engeller.
Ağaç taşıma ve yer değiştirme işlemi için en uygun zaman, yaprak dökümünden sonraki sonbahar aylarıdır.
Kök toprağı mümkün olduğunca korunmalı
Taşıma sonrası bol can suyu verilmelidir
İlk dönem rüzgâra karşı desteklenmelidir
Yeni sürgünler vermesi
Yaprakların canlı ve parlak görünmesi
Gövdede buruşma olmaması
Fidanın sağlıklı şekilde tuttuğunu gösterir.
Yanlış dikim derinliği, yetersiz sulama, uygun olmayan toprak veya iklim koşulları fidanın kurumasına neden olabilir. Ayrıca ilk dönem bakım eksikliği de önemli bir etkendir.
Bu süre ağacın türüne göre değişir. Genel olarak:
Meyve ağaçları: 2–5 yıl
Süs ağaçları: Meyve yerine estetik gelişim gösterir
Doğru ağaç dikimi, profesyonel peyzaj uygulamalarıyla birleştiğinde çok daha uzun ömürlü ve sağlıklı sonuçlar verir. Büyük ölçekli alanlar ve kalıcı çözümler için peyzaj proje tasarımı ve uygulama hizmetlerinden faydalanmak doğru bir yaklaşımdır.
